سیما پرواز جام جم

استان آذربایجان شرقی

پس از سقوط دولت صفویه ، در دوره ای که ایران عملا میان روس و عثمانی و اشرف افغان تقسیم شده بود ، آذربایجان در دست دولت عثمانی ماند ولی دیری نپایید نادرشاه آن را از تصرف دولت عثمانی بیرون آورد و در صحرای مغان تاجگذاری کرد . کریمخان زند در سال 1175 هجری آذربایجان را از دست خانهای محلی که پس از مرگ پادشاه قیام کرده بودند ، باز پس گرفت ، اما پس از مرگ او باز خوانین محلی سر بر آوردند تا اینکه آقا محمدخان قاجار در سال 1205 هجری موفق شد که اداره امور آذربایجان را کاملا در اختیار بگیرید . استان‌ آذربايجان‌ شرقي‌ با 46930 کيلومتر مربع‌ وسعت‌ در گوشه‌ شمال‌ غربي‌ ايران‌ قرار دارد . براساس‌ آخرين‌ تقسيمات‌ سياسي‌ و اداري‌ در سال‌ 1375 شهرستانهاي‌ استان‌ آذربايجان‌ شرقي‌ عبارت‌اند از : اهر ، بستان‌ آباد ، بناب ‌، تبريز ، سراب ‌، شبستر ، كليبر ، مراغه ‌، مرند ، ميانه ‌، هريس‌ و هشترود و جلفا . شهر تاريخي‌ تبريز ، مركز سياسي‌ - اداري‌ و تجاري‌ استان‌ مي‌باشد . اين‌ استان‌ با جمهوري‌هاي‌ آذربايجان ‌، ارمنستان‌ و نخجوان‌ مرز مشترك‌ دارد . شهر مرزي‌ جلفا از طريق‌ خط‌ آهن‌ نخجوان‌ ، ايروان‌ و تفليس‌ به‌ جمهوري‌ اكراين‌ و بنادر درياي‌ سياه ‌وصل‌ مي‌شود . استان‌ آذربايجان‌ شرقي‌ از طريق‌ شبكه‌ راههاي‌ گسترده‌ زميني‌ و هوايي‌ با سراسر ايران‌ و بيشتر كشورهاي‌ جهان‌ مرتبط‌ است ‌. استان‌ آذربايجان‌ شرقي‌ ويژگي‌هاي‌ زمين‌ شناختي‌ و توپوگرافيكي‌ جالب‌ توجهي‌ دارد . قله‌ سهند با 3722 متر بلندترين‌ نقطه‌ آن‌ است‌ و در جنوب‌ تبريز واقع‌ شده‌ است ‌. پست‌ترين‌ ناحيه‌ استان‌ نيز با 1220 متر در حوالي ‌درياچه‌ اروميه‌ قرار دارد . ارتفاعات‌ اين‌ استان‌ در سه‌ ناحيه‌ شمالي‌ (كوههاي‌ قره‌ داغ‌) ، مركزي‌ (سهند و بزقوش‌) و كوههاي‌ جنوبي‌ (قافلانكوه‌) كشيده‌ شده‌اند . جمعیت استان اين‌ استان‌ در سال‌ 1375 حدود 3278000 هزار نفر جمعيت‌ داشت‌ كه‌ 28/60 درصد آن‌ شهرنشين‌ و 72/39 درصد آن‌ روستانشين‌ و عشاير بوده‌اند . شهر تبريز با بيش‌ از يك‌ ميليون‌ و يكصد و هفتاد هزار نفر جمعيت‌ يكي‌ از پرجمعيت‌ترين‌ شهرهاي‌ ايران‌ و استان‌ آذربايجان‌ شرقي‌ است ‌. استان‌ آذربايجان‌ شرقي‌ بخشي‌ از سرزمين‌ كهنسال‌ ايران‌ است‌ كه‌ در زمان‌ تسلط‌ اسكندر مقدوني‌ بر ايران‌ (سال‌ 331 پيش‌ از ميلاد) سردار آن‌ به‌ نام‌ آتورپات‌ كه‌ شهربان‌ ماد كوچك‌ بود ، در اين‌ سرزمين‌ قيام‌ كرد و قسمتي‌ از ماد كوچك‌ را كه‌ همان‌ آذربايجان‌ است ‌، متصرف‌ شد . از آن‌ پس‌ اين‌ منطقه‌ آتور پاتكان‌ ناميده‌ شد . اين ‌منطقه‌ سپس‌ به ‌اسامي‌ مختلف‌ از قبيل‌ آذرآبادگان ‌، آذربادگان‌ و آذربايجان‌ ناميده‌ شده‌ است‌ . اكثر مورخين‌ اسلامي‌ آذربايجان‌ را محل‌ ولادت‌ زرتشت‌ دانسته‌ و تولد او را به‌ منطقه‌ اروميه‌ و شهر كنزك‌ در حدود درياچه‌ چيچست ‌(اروميه‌) نسبت‌ داده‌اند اين‌ استان‌ در طول‌ بيش‌ از هزاران‌ سال‌ شاهد حوادث‌ بي‌شمار تاريخي ‌، سياسي‌ و اجتماعي‌ بوده‌ و طي‌ همين‌ دوره‌ جلوه‌هاي‌ ويژه‌اي‌ از تمدن‌ كهنسال‌ را پديد آورده‌ كه‌ امروزه‌ براي‌ جهانگردان‌ بسيار جالب‌ توجه‌ است ‌. استان‌ آذربايجان‌ شرقي‌ از نظر فرهنگي‌ نيز يكي‌ از مناطق‌ ويژه‌ ايران‌ است‌ كه‌ مجموعه‌اي‌ از سنن‌ ديرين‌ و باستاني‌ را پديد آورده‌ است ‌. عمده‌ترين‌ ويژگي‌ فرهنگ‌ مردم‌ آذربايجان‌ زبان‌ و فولكلور آن‌ است‌ كه‌ به‌ نحوي‌ با مراسم‌ و سنن‌ برجسته‌ مردم‌ درآميخته‌ است ‌. زبان‌ مردم‌ اين‌ استان‌ تركي‌ آذري‌ است ‌. اين‌ زبان‌ در آذربايجان‌ ايران‌ و آن‌ سوي‌ ارس‌ و ساير نقاط‌ ترك‌ زبان‌ ايران‌- به‌ جز تركمانان‌- از قرن‌ها پيش‌ زبان‌ گفتگوي‌ مردم‌ آذري‌ زبان‌ بوده ‌است ‌. اين‌ استان‌ مهد دانشمندان ‌، عرفا ، شعرا و مشاهير زيادي‌ همچون‌ مولانا بابا مزيد ، خواجه‌ عبدالرحيم‌ اژآبادي ‌، شيخ‌ حسن‌ بلغاري ‌، عبدالقادر نخجواني ‌، مولانا احمد هراتي ‌، همام‌ تبريزي ‌، خاقاني‌ شيرواني ‌، اسدي‌ طوسي ‌، ابوالعلاء فلكي ‌، ظهير الدين‌ فاريابي ‌، انوري‌ ابيوردي ‌، قطران‌ تبريزي ‌، شيخ‌ محمد خياباني ‌، ستارخان‌ و باقرخان‌ و ... بوده‌ است‌ . و از مشاهير متأخر آن‌ مي‌توان‌ از استاد محمد حسين‌ شهريار چهره‌ تابناك‌ شعر و ادب‌ ايران‌ و آذربايجان‌ ياد كرد . آب‌ و هواي‌ استان‌ آذربايجان‌ شرقي‌ بطور كلي‌ سرد و خشك‌ است‌ . موقعيت‌ جغرافيايي‌ و فضاي ‌كوهستاني‌ آن‌ از عوامل‌ برودت‌ و سردي‌ در نواحي‌ كوهستاني ‌، اثرات‌ ملايم‌ كننده‌ بخارهاي‌ درياي‌ خزر و ارتفاع‌ اندك‌ از عوامل‌ اعتدال‌ آب‌ و هواي‌ در نواحي‌ پست‌ است‌ . متوسط‌ درجه‌ حرارت‌ از 9/8 درجه‌ در تبريز تا 2/20 درجه‌ سانتيگراد در مراغه‌ متغير است ‌. ميانگين‌ حداقل ‌درجه‌ حرارت‌ در زمستان‌ها به‌ 1- درجه‌ سانتيگراد مي‌رسد و با توجه‌ به‌ تغييرات‌ هوا و درجه‌ حرارت‌ ، بهترين ‌فصل‌ و ايام‌ مسافرت‌ به‌ استان‌ آذربايجان‌ شرقي ‌، بهار و تابستان‌ مي‌باشد .

استان کهگیلویه و بویراحمد

استان‌ كهگيلويه‌ و بويراحمد با 16264 كيلومتر مربع‌ وسعت‌ در جنوب‌ غربي‌ مركز ايران‌ واقع‌ شده ‌است ‌. براساس‌ آخرين‌ تقسيمات‌ سياسي‌ و اداري‌ در سال‌ 1375 ، شهرستان‌هاي‌ استان‌ عبارتند از : كهگيلويه‌ با مركزيت‌ دهدشت ‌، بويراحمد با مركزيت‌ ياسوج‌ و گچساران ‌. شهر ياسوج‌ مركز استان‌ كهگيلويه‌ و بويراحمد مي‌باشد . اين‌ استان‌ ، از شمال‌ با استان‌ چهارمحال‌ و بختياري ‌، از جنوب‌ با استان‌هاي‌ فارس‌ و بوشهر ، از شرق‌ با استان‌هاي‌ اصفهان‌ و فارس‌ و از غرب‌ با استان‌ خوزستان‌ همسايه‌ است‌ . اين‌ استان‌ در سال‌ 1375، حدود 544 هزار نفر جمعيّت‌ داشته‌ كه‌ از اين‌ تعداد 23/39 درصد در نقاط‌ شهري ‌و 20/60 درصد در نقاط‌ روستايي‌ سكونت‌ داشته‌اند و بقيه‌ غير ساكن‌ بوده‌اند . استان‌ كهگيلويه‌ و بويراحمد منطقه‌اي‌ ناهموار و كوهستاني‌ است‌ كه‌ در حدود 45 مساحت‌ آن‌ از ارتفاعات‌ و تپه‌ ماهورها تشكيل‌ شده‌ است‌ و 15 بقيه‌ مساحت‌ آن‌ را دشت‌ها و دره‌ها در بر گرفته‌اند . بلندترين‌ نقطه‌ استان‌ ، قلّه ‌دنا به‌ ارتفاع‌ 4409 متر و پست‌ترين‌ ناحيه‌ آن‌ بيشتر با ارتفاع‌ 500 متر از سطح‌ دريا مي‌باشد . در مناطق‌ سردسير ، ارتفاعات‌ بلندتر و تپه‌ ماهورها بيشتر است‌ و در مناطق‌ گرمسير ارتفاعات‌ كوتاه‌تر و تپه‌ ماهور نيز كمتر است‌ . عمده‌ اراضي‌ كشاورزي‌ استان‌ در دشت‌ها واقع‌ شده‌ است ‌. آب و هوا ، کهگيلويه و بويراحمد در امتداد رشته‌ كوه‌هاي‌ اصلي‌ زاگرس‌ از شمال‌ شرقي‌ به‌ جنوب‌ غربي‌ در استان‌ كهگيلويه‌ و بويراحمد ، از ارتفاع‌ كوه‌ها و مقدار بارندگي‌ و رطوبت‌ هوا به‌ طور محسوسي‌ كاسته‌ شده‌ و مشخصات‌ اقليمي‌ دوگانه‌اي‌ را پديد مي‌آورد . بدين‌ ترتيب‌ اين‌ استان‌ به‌ دو منطقه‌ سردسيري‌ و گرمسيري‌ تقسيم‌ شده‌ است‌ منطقه‌ گرمسيري‌ در قسمت‌ جنوب‌ و غرب‌ استان‌ واقع‌ شده‌ و آب‌ و هوايي‌ گرم‌ و خشك‌ دارد و بادهاي‌ موسمي‌ (فصلي‌) و محلي‌ متعددي‌ در اين‌ ناحيه‌ مي‌وزند . باران‌ اين‌ منطقه‌ از آبان‌ ماه‌ آغاز شده‌ و تا ارديبهشت‌ به‌ تناوب ‌ادامه‌ مي‌يابد . در اين‌ مناطق‌ يخبندان‌ بندرت‌ اتفاق‌ مي‌افتد . منطقه‌ سردسيري‌ در شمال‌ و شرق‌ استان‌ قرار دارد . بارش‌ اين‌ ناحيه‌ معمولاً از آبان‌ ماه‌ شروع‌ و تا ارديبهشت‌ ماه ‌به‌ تناوب‌ و معمولاً به‌ صورت‌ برف‌ ادامه‌ مي‌يابد . اين‌ قسمت‌ از استان‌ كه‌ در واقع‌ جنوبي‌ترين‌ بخش‌ زاگرس ‌مرطوب‌ است‌ با جنگل‌هاي‌ وسيع‌ و زيباي‌ بلوط‌ پوشيده‌ شده‌ و سرچشمه‌ رودهاي‌ بزرگي‌ است ‌. در اين‌ استان‌ بادهايي‌ با جهات‌ مختلف‌ مي‌وزند كه‌ مهّم‌ترين‌ آن‌ها عبارتند از : بادهاي‌ موسمي‌ كه‌ به‌ نام‌ باد شمال‌ و باد جنوب‌ معروف‌ هستند . باد شمال‌ از طرف‌ شمال‌ غربي‌ از درياي‌ مديترانه‌ و آب‌هاي‌ اطراف‌ آن‌ و گاهي‌ از اقيانوس‌ اطلس‌ به‌ داخل‌ منطقه‌ نفوذ مي‌كند و موجب‌ بارندگي‌ مي‌شود . باد جنوب‌ از سمت‌ جنوب‌ و جنوب‌ غربي‌ به‌ ويژه‌ در اواخر بهار و تابستان‌ به‌ داخل‌ منطقه‌ نفوذ مي‌كند و معمولاً با گرما همراه‌ است‌ بادهاي‌ محلي‌ در نواحي‌ مختلف‌ نسبتاً محدود و كم‌ وسعت‌ استان‌ مي‌وزند كه‌ مهّم‌ترين‌ آن‌ها عبارتند از : باد آشوب ‌، باد زير روز ، كوه‌ باد ، باد حيران ‌، باد چوغان ‌، باد او و باد درخت‌رو . استان‌ كهگيلويه‌ و بويراحمد در گذشته‌اي‌ نه‌ چندان‌ دور جزء يكي‌ از بلوك‌هاي‌ مملكت‌ فارس‌ و مشتمل‌ بر دو قسمت‌ شمال‌ شرقي‌ كه‌ آن‌ را سردسير و كوهستاني‌ و پشت‌ كوه‌ و قسمت‌ جنوبي‌ و غرب‌ بود كه‌ آن‌ را نره‌ كوه‌ بهبهان‌ مي‌ناميدند . تا دوّم‌ تيرماه‌ 1342 شمسي‌ ، قسمتي‌ از استان‌ فعلي‌ كهگيلويه‌ و بويراحمد جزء استان‌ خوزستان‌ و قسمتي‌ نيز جزء استان‌ فارس‌ بود . پانزدهم‌ آبان‌ ماه‌ 1338 ، قسمت‌ گرمسير بهبهان‌ به‌ شهرستان‌ كهگيلويه‌ با مركزيت‌ دهدشت‌ تبديل‌ شد . اين ‌شهرستان‌ كماكان‌ جزء استان‌ خوزستان‌ و بقيه‌ منطقه‌ جزء استان‌ فارس‌ بود . به‌ دنبال‌ شورش‌ ايل‌ بويراحمد در 22 تيرماه‌ 1342 ، منطقه‌ كهگيلويه‌ و بويراحمد طبق‌ تصويب‌ نامه‌ مجلس‌ شوراي‌ ملي‌ وقت ‌، از استان‌هاي‌ فارس ‌و خوزستان‌ جدا شد و به‌ يك‌ فرمانداري‌ كل‌ تبديل‌ شد و ياسوج‌ كه‌ تا آن‌ زمان‌ خالي‌ از سكنه‌ بود ، به‌ عنوان‌ مركز آن‌ تعيين‌ گرديد . در اسفندماه‌ 1352 شمسي‌ فرمانداري‌ كل‌ كهگيلويه‌ و بويراحمد به‌ استان‌ تبديل‌ شد . به‌ استناد كتاب‌ "ممسني‌ در گذرگاه‌ تاريخ‌" مردم‌ لرستان ‌، كهگيلويه‌ و بويراحمد ، ممسني‌ و حتي دشتستان‌ بوشهر با گذشته‌ تاريخي‌ مشترك‌ از يك‌ نژاد هستند و با يك‌ زبان‌ صحبت‌ مي‌كنند و آداب‌ و رسوم‌ و فرهنگ‌ مشابهي‌دارند . كنش‌هاي‌ فرهنگي‌ مردم‌ كهگيلويه‌ و بويراحمد از روابط‌ اجتماعي‌ موجود مبتني‌ بر نظام‌ عشيره‌اي‌ متأثر است ‌. در اين‌ نظام‌ فرهنگي‌ تمام‌ رفتارهاي‌ اجتماعي‌ و فرهنگي‌ مردم‌ تحت‌ تأثير مستقيم‌ روابط‌ قبيله‌اي‌ و عشيرتي‌ قرار دارند .

استان اصفهان

استان تهران

منطقه تهران که در شمال غرب فلات مرکزی ایران قرار گرفته از زمان های دور و ادوار پیش از تاریخ منطقه ای مسکونی بوده و رد پای فرهنگهای پیش از تاریخی را در گوشه و کنار آن می توان سراغ گرفت . دشت تهران حراقل از نیمه دوم هزاره دوم تا به امروز مسکونی بوده است . از زمانی که شهر تهران در سال 1200 ه.ق توسط آقا محمدخان قاجار به پایتختی ایران برگزیده شد تا به امروز حوادث بی شماری را به خود دیده است . استان‌ تهران‌ با 18956 كيلومتر مربع‌ مساحت‌ در شمال‌ فلات‌ مركزي‌ ايران‌ قرار گرفته‌ است ‌. اين‌ استان ‌از شمال‌ به‌ استان‌ مازندران ‌، از جنوب‌ به‌ استان‌ قم ‌، از شرق‌ به‌ استان‌ سمنان‌ و از غرب‌ به‌ استان‌ قزوين‌ محدود شده‌ است‌ . ابر شهر تهران‌ مركز شهرستان‌ و مركز استان‌ تهران‌ و پايتخت‌ جمهوري‌ اسلامي‌ ايران‌ است ‌. براساس ‌آخرين‌ تقسيمات‌ كشوري ‌، شهرستان‌هاي‌ تهران ‌، دماوند ، ري ‌، ساوجبلاغ ‌، شميرانات ‌، شهريار ، ورامين ‌، اسلام‌شهر و كرج‌ مجموع‌ شهرستان‌هاي‌ استان‌ تهران‌ را تشكيل‌ مي‌دهند . بلندترين‌ نقطه‌ استان‌ تهران‌ قله‌ دماوند با 5678 متر ارتفاع‌ و پست‌ترين‌ قسمت‌ آن‌ با 790 متر ارتفاع‌ از سطح ‌دريا ، دشت‌ ورامين‌ در جنوب‌ شرقي‌ استان‌ است ‌. رشته‌ كوه‌ البرز ، در شمال‌ سوادكوه‌ و فيروزكوه‌ در شمال‌ شرقي ‌، لواسانات‌ ، قره‌ داغ‌ و شميرانات ‌، كوه‌هاي‌ حسن‌ آباد و نمك‌ در ناحيه‌ جنوب‌ و بي‌ بي‌ شهربانو و القادر در جنوب‌ شرقي‌ و ارتفاعات‌ قصر فيروزه‌ در شرق‌ قرار گرفته‌اند . جمعیت استان تهران در سال 1379 در حدود 11.647.103 نفر برآورده شده است . از این تعداد 10.159.768 نفر در نقاط شهرری (23/87 درصد کل استان) و 1.487.335 نفر در مناطق روستائی (77/12 درصد کل استان) زندگی می کنند . نرخ رشد جمعیت بین سالهای 70 تا 73 در کل استان 7/2 درصد ، در مناطق شهری ، 8/3 درصد و در مناطق روستایی 7/3 درصد بوده است . در توزیع شهرستانی جمعیت ، بیش از نیمی از جمعیت استان در شهرستان تهران ساکن هستند (73/57 درصد جمعیت کل استان) و شهرستان کرج با 1.120.543 نفر (62/9 درصد کل جمعیت استان) در مرتبه دوم قرار دارد . بالاترین نرخ رشد جمعیت بین سالهای 70 تا 73 را شهرستان شهریار با 8/11 درصد داشته است . فرهنگ و تاريخ تهران‌ امروزي‌ كه‌ در رديف‌ بزرگترين‌ و پرجمعيت‌ترين‌ شهرهاي‌ جهان‌ قرار دارد ، فراز و نشيب‌هاي‌ تاريخي‌ فراوان‌ داشته‌ است ‌. «طهران‌» كه‌ زماني‌ قريه‌اي‌ بيش‌ نبود ، امروز به‌ تهران‌ بزرگ‌ با بيش‌ از يازده ‌ميليون‌ نفر جمعيت‌ تبديل‌ شده‌ است ‌. اين‌ شهر در سال‌ 1200 هجري‌ قمري‌ به‌ پايتختي‌ ايران‌ برگزيده‌ شد . از آن‌ تاريخ‌ به‌ بعد به‌ مركز سياسي ‌، اداري ‌، اقتصادي ‌، فرهنگي‌ و هنري‌ كشور تبديل‌ شد . در طول‌ 200 سال‌ گذشته ‌دانشمندان ‌، نويسندگان‌ ، هنرمندان‌ و شاعران‌ بزرگي‌ در تهران‌ زندگي‌ مي‌كنند يا زندگي‌ كرده‌ و مرحوم‌ شده‌اند . در هر حال‌ تهران‌ امروزي‌ به‌ مركز بزرگ‌ تحولات‌ تاريخي‌ و فرهنگي‌ تبديل‌ شده‌ است ‌. نژاد تمدن هایی که در حوزه استان تهران از دیرباز وجود داشته اند نشانه هایی از سکونت و پیدایش تمدنهای این منطقه را نشان می دهند در این میان (چشمه علی) ری که مربوط به 6200 سال قبل است از اهمیت ویژه ای برخوردار است . گروهی که بیش از 6000 سال پیش در این حوزه ساکن بودند از اولین اقوام و نژادهای بومی منطقه محسوب می شوند تمدنی که توسط این اقوام در چشمه علی ری متولد شد و رشد کرد بسیار قدرتمند بود و با نفوذ به خارج از حوزه چشمه علی مانند ساکنان تپه سیلک ، قره تپه شهریار ، موشلان تپه اسماعیل آباد ، تپه حصار دامغان و تپه آنو و نمازگاه در ترکستان و شرق ایران تا بلوچستان ، کم کم توانست بر دیگر اقوام تأثیر گذارد و آنها را جذب قدرت و عظمت خود نماید . زبان اصلی مردم تهران و استان تهران ، فارسی است . اما در بعضی نقاط زبانهای محلی نیز دیده می شود که در مجموع از لهجه های فارسی محسوب میشوند . به طور کلی زبان و گویشهای دیگری مانند آذری ، گیلکی ، لری ، مازندرانی و .... نیز به دلیل مهاجرت ها به ان افزوده شده است . براساس سرشماری 1365 در حدود 1/98 درصد از جمعیت استان به زبان فارسی تکلم می کنند که این نسبت در نقاط شهری 3/98 و در نقاط روستایی 8/96 درصد است . آثار پیدا شده از عهد قدیم در ری و پهنه تهران بزرگ نشان دهنده اعتقادات مزداپرستی و زردشتی گری ساکنان منطقه و آداب و رسوم رایج در میان آنهاست . با ظهور اسلام و فتح ری در سال 22 ه . ق اندک اندک مردم منطقه به دیانت اسلام گرایش یافتند و از همان آغاز با پیدایش فرق و مذاهب گوناگون در اسلام شیعه و سنی در کنار هم زندگی کرده اند . استان‌ تهران‌ در نواحي‌ كويري‌ و جنوب‌ گرم‌ و خشك‌ ، در نواحي‌ پايكوهي‌ سرد و نيمه‌ مرطوب‌ و در نواحي‌ مرتفع‌ سرد با زمستان‌هاي‌ طولاني‌ است ‌. گرم‌ترين‌ ماه‌هاي‌ سال‌ در مرداد و شهريور با متوسط‌ دماي‌ 30-28 درجه‌ و سردترين‌ ماه‌ سال‌ دي‌ ماه‌ با يك‌ درجه‌ سانتي‌ گراد گزارش‌ شده‌ است ‌. دماي‌ شهر تهران‌ در زمستان‌ معتدل‌ و در تابستان‌ گرم‌ است‌ بخش‌ شمال‌ تهران‌ و شميرانات‌ در تابستان‌ نيز معتدل‌ است ‌. ميانگين ‌بارندگي‌ سالانه‌ استان‌ تهران‌ در حدود 400 ميلي‌ متر گزارش‌ شده‌ است ‌. بيشترين‌ بارش‌ سالانه‌ در ماههاي ‌زمستان‌ روي‌ مي‌دهد بطور خلاصه‌ مي‌توان‌ گفت‌ سراسر ماههاي‌ بهار و تابستان‌ و حتي‌ در ماه‌ پاييز دامنه‌هاي‌ جنوبي‌ البرز بويژه‌ در نواحي‌ كوهستاني ‌، دره‌اي ‌، رودخانه‌اي‌ و سواحل‌ درياچه‌هاي‌ پشت‌ سدهاي‌ بزرگ‌ امير كبير ، لتيان‌ و لار و درياچه‌هاي‌ طبيعي‌ جابان‌ و تار از ارزش‌ تفرجگاهي‌ قابل‌ توجهي‌ برخوردار است ‌. همچنين‌ در تمام‌ طول‌ زمستان ‌نواحي‌ شمالي‌ استان‌ تهران‌ به‌ علت‌ پوشش‌ برفي‌ سنگين‌ به‌ ويژه‌ در دامنه‌ها و شيب‌هاي‌ البرز جنوبي ‌، شرايط ‌مساعدي‌ را براي‌ ورزش‌هاي‌ زمستاني‌ از جمله‌ اسكي‌ فراهم‌ مي‌آورد .

استان آذربایجان غربی

استان‌ آذربايجان‌ غربي‌ با احتساب‌ درياچه‌ اروميه‌ حدود 43660 كيلومتر مربع‌ مساحت‌ دارد و در شمال‌ غربي‌ ايران‌ قرار گرفته‌ است ‌. براساس‌ آخرين‌ تقسيمات‌ كشوري ‌، شهرستان‌هاي‌ اروميه ‌، بوكان ‌، پيرانشهر ، تكاب ‌، خوي ‌، سردشت ‌، سلماس ‌، شاهين‌ دژ ، ماكو ، مهاباد ، مياندوآب ‌، نقده‌ و سيه‌چشمه‌ مجموع‌ شهرستان‌هاي ‌استان‌ آذربايجان‌ غربي‌ را تشكيل‌ مي‌دهند . استان‌ آذربايجان‌ غربي‌ يكي‌ از مناطق‌ كوهستاني‌ كشور است‌ كه‌ توپوگرافي‌ متنوع‌ و گسترده‌اي‌ دارد . در سراسر ناحيه‌ هم‌ مرز آن‌ با تركيه‌ و عراق‌ ، كوههاي‌ مرتفع‌ برف‌گيري‌ از شمال‌ به‌ جنوب‌ كشيده‌ شده‌ است ‌. آب‌هاي ‌حاصل‌ از ذوب‌ برف‌ كوه‌هاي‌ مذكور بصورت‌ رودخانه‌هاي‌ متعددي‌ در دره‌هاي‌ منطقه‌ جريان‌ مي‌يابد و به‌ سه ‌حوزه‌ عمده‌ درياچه‌ اروميه ‌، گسل‌ عظيم‌ خوي‌ و دره‌ رود كلوي‌ سرازير مي‌شوند . سه‌ ناحيه‌ فوق‌ پست‌ترين‌ نقاط ‌آذربايجان‌ غربي‌ به‌ حساب‌ مي‌آيد . استان‌ آذربايجان‌ غربي‌ در آبان‌ ماه‌ 1375 حدود 2496320 نفر جمعيت‌ داشته‌ است ‌. از اين‌ تعداد 68/52 درصد در نقاط‌ شهري‌ و 31/47 درصد در نقاط‌ روستايي‌ سكونت ‌داشته‌ و بقيه‌ غير ساكن‌ بوده‌اند . استان‌ آذربايجان‌ غربي‌ يكي‌ از كانون‌هاي‌ تمدن‌ باستاني‌ ايران‌ است‌ و قلعه‌هاي‌ متعدد تاريخي ‌، صدها تپه ‌باستاني‌ با آثار مكشوفه‌ و ساير يادمان‌هاي‌ تاريخي‌ و ديني‌ اين‌ قدمت‌ ديرينه‌ را تائيد مي‌كنند . از طرف‌ ديگر ، اين ‌استان‌ همواره‌ زيستگاه‌ مجموعه‌اي‌ از اقوام‌ و فرهنگ‌هاي‌ مختلف‌ بوده‌ است ‌. هر يك‌ از اين‌ اقوام‌ و فرهنگ‌ها به ‌نحوي‌ در هم‌ تأثير گذاشته‌ و از همديگر متأثر شده‌اند وجود مساجد ، كليساها و ويرانه‌ آتشگاه‌ها ، گوياي‌ بخشي ‌از تاريخ‌ تحولات‌ ديني‌ آن‌ است ‌. تشيع‌ در اروميه‌ و شهرهاي‌ شمالي‌ و تسنن‌ در نواحي‌ جنوبي‌ استان‌ از مذاهب ‌عمده‌ به‌ شمار مي‌روند . ساير اقليت‌هاي‌ آشوري‌ و ارامنه‌ به‌ كليساهاي‌ مسيحي‌ وابسته‌اند . آذري‌ها ، كردها ، آشوري‌ها و ارامنه‌ هر يك‌ ويژگي‌هاي‌ فرهنگي ‌، آداب‌ و سنن‌ مخصوصي‌ دارند كه‌ در نوع‌ خود جالب‌ توجه‌ است ‌. ذيلاً اجمالي‌ از پيشينه‌ تاريخي‌ شهرستان‌هاي‌ استان‌ ذكر مي‌شود . استان‌ آذربايجان‌ غربي‌ عمدتاً تحت‌ تأثير جريان‌ هواي‌ مرطوب‌ اقيانوس‌ اطلس‌ قرار دارد ، ولي‌ در برخي‌ از ماه‌هاي‌ زمستان‌ توده‌هاي‌ هواي‌ سردي‌ از طرف‌ شمال‌ هواي‌ مديترانه‌اي‌ آنرا متاثر كرده‌ و موجب‌ كاهش ‌قابل‌ توجه‌ دما مي‌شود . براساس‌ داده‌هاي‌ آماري‌ ايستگاه‌هاي‌ هواشناسي‌ اروميه ‌، خوي‌ ، ماكو و مهاباد ، درجه ‌حرارت‌ هوا در نقاط‌ مختلف‌ استان‌ متفاوت‌ است ‌. متوسط‌ درجه‌ حرارت‌ از 4/9 درجه‌ سانتي‌گراد در ماكو تا 6/11 درجه‌ سانتي‌ گراد در مهاباد متغير است ‌. متوسط‌ درجه‌ حرارت‌ در اروميه‌ 8/9 ، در خوي‌ 8/10 ، در ماكو 4/9 و در مهاباد 6/11 درجه‌ سانتي‌ گراد است ‌. به‌ استناد همين‌ گزارش‌ حداكثر درجه‌ حرارت‌ در مرداد ماه‌ حدود 34 و حداقل‌ آن‌ در دي‌ ماه‌ حدود 16- درجه‌ سانتي‌ گراد است ‌. حداكثر تغيير گرماي‌ تابستان‌ 4 و سرماي‌ زمستان ‌15 درجه‌ مي‌باشد . شهرستان‌هاي‌ اروميه‌ و ماكو تابستان‌هاي‌ گرم‌ و زمستان‌هاي‌ سرد دارد . شهرستان‌ مهاباد تابستان‌هاي‌ خشك‌ و طولاني‌ و زمستان‌هاي‌ بسيار سرد دارد . شهرستان‌ نقده‌ و مياندوآب‌ داراي‌ هواي‌ نيمه ‌مرطوب‌ با تابستان‌هاي‌ ملايم‌ و زمستان‌هاي‌ سرد است .‌

استان اردبیل

استان‌ اردبيل‌ با 18050 كيلومتر مربع‌ وسعت‌ در شمال‌ غرب‌ فلات‌ ايران‌ قرار دارد . اردبيل ‌، خلخال ‌، مشكين‌ شهر ، گرمي ‌، بيله‌سوار و پارس‌آباد از شهرهاي‌ مهم‌ استان‌ و شهر تاريخي‌ و مذهبي‌ اردبيل ‌، مركز آن‌ است ‌. از استان‌ اردبيل‌ ۵/282 كيلومتر با جمهوري‌ آذربايجان‌ مرز مشترك‌ دارند . در 159 كيلومتر از مرز مشترك‌ رودهاي‌ ارس‌ و بالهارود جريان‌ دارند . دو نقطه‌ اصلاندوز و بيله‌ سوار مغان‌ با جمهوري‌ آذربايجان‌ ارتباط‌ زميني‌ دارد . محور اردبيل‌ - آستارا (گردنه‌ حيران‌) نزديكترين‌ راه‌ ارتباطي‌ استان‌ با مركز كشور است ‌. اين‌ راه‌ شهرستان‌هاي‌ استان‌ اردبيل‌ را از راه‌ رشت‌ و قزوين‌ به ‌تهران‌ وصل‌ مي‌كند . قله‌ سبلان‌ با 4811 متر ارتفاع‌ بلندترين‌ نقطه‌ اين‌ استان‌ است‌ و در شمال‌ غربي‌ شهرستان‌ اردبيل‌ واقع‌ شده‌ است‌ . استان‌ اردبيل‌ در سال‌ 1375 حدود 011/168/1 نفر جمعيت‌ داشته‌ است‌ كه‌ 7/48 درصد آن‌ شهرنشين ‌، 1/۵1درصد آن‌ روستانشين‌ و 2/2 درصد ديگر آن‌ غير ساكن‌ و عشاير بوده‌اند . تاريخ‌ استان‌ اردبيل‌ با تاريخ‌ سرزمين‌ آذربايجان‌ در آميخته‌ است ‌. بسياري‌ از مورخان‌ اسلامي ‌بناي‌ شهر اردبيل‌ را به‌ فيروز پادشاه‌ ساساني‌ (489 - 457 م‌) نسبت‌ مي‌دهند و بر همين‌ اساس‌ شهر اردبيل‌ بيش ‌از 1500 سال‌ قدمت‌ تاريخي‌ دارد . اردبيل‌ در زمان‌ هخامنشيان‌ اهميت‌ سياسي‌ و نظامي‌ مهمي‌ داشت‌ و مركز استقرار اردوي‌ ايران‌ جهت‌ حفظ‌ و نگهداري‌ مرزهاي‌ شمالي‌ ايران‌ بود . به‌ روايت‌ اوستا ، زردشت‌ پيامبر ايراني‌ در كنار رود «دائي‌يتا» كه‌ امروزه‌ ارس‌ ناميده‌ مي‌شود به‌ دنيا آمده‌ و كتاب‌ خود را در كوهستان‌ سبلان‌ تحرير كرده‌ و براي‌ ترويج‌ دين‌ خود به‌ شهر اردبيل‌ روي‌ آورده‌ است ‌. در زمان‌ حمله‌ عرب‌ها به‌ ايران‌ (22 هجري‌ قمري‌) اردبيل‌ بزرگترين‌ شهر آذربايجان‌ بود كه‌ به‌ دست‌ سپاهيان‌ اسلام‌ افتاد . بين‌ سال‌هاي‌ 267 تا 317 ه. ق‌ اين‌ شهر مركز حكمراني‌ طايفه‌ بني‌ ساج‌ بود كه‌ حكومت‌ را از مراغه‌ به‌ اردبيل‌ انتقال‌ داده‌ بودند . اردبيل‌ تا حمله‌ مغول‌ مركز حكومت‌ آذربايجان‌ بود . شاه‌ اسماعيل‌ براي‌ تشكيل‌حكومت‌ واحد ايراني‌ از اردبيل‌ قيام‌ كرد و تبريز را در سال‌ 906 ه.ق‌ پايتخت‌ رسمي‌ ايران‌ قرار داد . در دوره ‌صفوي‌ اردبيل‌ از لحاظ‌ سياسي‌ و اقتصادي‌ سرآمد شهرهاي‌ ايران‌ بود . اين‌ شهر در مسير شاهراه‌ تجاري‌ ايران‌ و اروپا قرار داشت‌ و ابريشم‌ و مال‌ التجاره‌ وارده‌ از گيلان‌ از طريق‌ اردبيل‌ به‌ اروپا صادر مي‌شد . علاوه‌ بر اهميت‌ جاذبه‌هاي‌ طبيعي‌ و تاريخي‌ كه‌ زمينه‌ مناسبي‌ را براي‌ توسعه‌ اقتصادي‌ - اجتماعي‌ استان ‌اردبيل‌ فراهم‌ آورده‌اند ، موقعيت‌ استراتژيك‌ اين‌ استان‌ بويژه‌ از نظر توريسم‌ عبوري‌ و بازرگاني ‌، اين‌ شهر را در اهميت‌ درجه‌ اول‌ قرار داده‌ است ‌. گرايش‌هاي‌ قومي‌ و فرهنگي‌ اخير كه‌ مابين‌ آذربايجان‌ ايران‌ و جمهوري ‌آذربايجان‌ بوجود آمده‌ جريان‌ توريستي‌ دائمي‌ مابين‌ اين‌ جمهوري‌ و استان‌ اردبيل‌ را گسترش‌ داده‌ است‌ . شهرستان‌ اردبيل‌ از ارتفاعات‌ كوهستان‌هاي‌ سبلان‌ ، طالش‌ و بزغوش ‌، متأثر است ‌. بيشتر نواحي‌ اردبيل‌ بيش‌ از 3 هزار متر از سطح‌ دريا ارتفاع‌ دارد . قله‌ سبلان‌ با ارتفاع‌ 4811 متر در شمال‌ غربي ‌اين‌ شهرستان‌ واقع‌ شده‌ و در اعتدال‌ هواي‌ آن‌ نقش‌ عمده‌اي‌ دارد . شهرستان‌ اردبيل‌ از مناطق‌ سردسير ايران‌ است ‌و بين‌ ۵ تا 8 ماه‌ در سال‌ سرد است‌ . زمستان‌هاي‌ بسيار سرد و تابستان‌هاي‌ معتدل‌ از ويژگي‌هاي‌ آب‌ و هوائي‌ اردبيل‌ است .‌